Ρεπορτάζ: Γιώργος Στογιάννος
Άσκοπη και σε αρκετές περιπτώσεις επικίνδυνη χαρακτηρίζεται η μείωση στον οδοφωτισμό των πόλεων, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), Δημήτρη Παπαστεργίου και τον Καθηγητή Οδικής Συμπεριφοράς, Κωνσταντίνο Μαρκουίζο.
Η κυβέρνηση προ ολίγων ημερών ανακοίνωσε δέσμη μέτρων που αφορούν την εξοικονόμηση ενέργειας στον δημόσιο τομέα. Μεταξύ αυτών η μείωση της κατανάλωσης και στους δρόμους, όπου αναμένεται να μειωθεί ο φωτισμός, είτε με τον χρονικό περιορισμό, είτε με το άναμμα λιγότερων λαμπών.
Σύμφωνα με τους Δήμους η σχετική κυβερνητική οδηγία για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης προβλέπει σβήσιμο φωτιστικών σε δρόμους, πλατείες και Παιδικές Χαρές και συγκεκριμένα το «σβήσιμο μιας λάμπας στις δέκα».
Η «Ζούγκλα» επικοινώνησε με τον πρόεδρο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων & Κοινοτήτων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), Δημήτρη Παπαστεργίου και τον Καθηγητή Οδικής Συμπεριφοράς, Κωνσταντίνο Μαρκουίζος για το κατά πόσο η μείωση στον φωτισμό των πόλεων και των δρόμων θα ωφελήσει στο σχέδιο για εξοικονόμηση ενέργειας και κατά πόσο θα επηρεάσει την ασφάλεια των πολιτών.
Ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Δημήτρης Παπαστεργίου είπε ότι το σβήσιμο των φώτων θα προκαλέσει ζητήματα ασφαλείας. Ο κ. Παπαστεργίου εξέφρασε την άποψη για τα ζητήματα εξοικονόμησης ενέργειας μέσω θέρμανσης κλιματισμού και μέσω διακοσμητικών φώτων, όπου μπορούν να υπάρξουν περιθώρια σχετικής επιτυχίας στο σχεδιασμό. Μέσω οδοφωτισμού όμως, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ υποστήριξε ότι πρακτικά δεν μπορεί να γίνει, καθώς θα δημιουργηθούν ζητήματα ασφαλείας.
Προκειμένου να πετύχουμε σοβαρή εξοικονόμηση ενέργειας ο κ. Παπαστεργίου τόνισε, πως αντί να ψάχνουμε να δούμε πώς θα κλείσουμε τα φώτα και να τρομάζουμε τον κόσμο από την έλλειψη φωτισμού, να καθίσουμε να δούμε μία εθνική στρατηγική παραγωγής ενέργειας μέσω ανανεώσιμων πηγών και επενδύσεων στο δίκτυο διανομής ενέργειας.
Αναλυτικά όσα είπε:
Να τα πάρουμε λίγο με την σειρά. Ο οδοφωτισμός είναι ένα από τα μεγαλύτερα ενεργειακά κόστη που μπορεί να έχει ένας δήμος. Σε σχετικό επίπεδο. Το θέμα είναι τι πάμε να κάνουμε. Πάμε να σώσουμε οικονομικά τη χώρα; Πάμε να σώσουμε σε επίπεδο ποσότητας και επάρκειας τη χώρα;
Είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Τι θέλω να πω. Αν το θέμα είναι οικονομικό να προσπαθήσουμε να κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε. Αν το θέμα είναι η επάρκεια, δηλαδή αν για κάποιο λόγο δεν έχουμε ποσότητες, σημαίνει πως πρέπει να πάρουμε άλλα μέτρα.
Αυτή την ώρα νομίζω πως συζητάμε για το πρώτο και όχι για το δεύτερο. Πάλι εδώ υπάρχει διαχωρισμός τι κάνουμε άμεσα, δηλαδή αύριο το πρωί και τι γενικά πρέπει να γίνει γενικά γιατί αύριο το πρωί δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα.
Δεν μπορώ να δεχτώ ότι υπήρχε τέτοια σπατάλη ενέργειας, που δεν μας ενδιέφερε και το αφήναμε. Προφανώς υπάρχουν σημεία που χρειάζονται διόρθωση. Δεν μπορώ να πω σε κάποιον ότι ο κλιματισμός και η θέρμανση στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και όχι μόνο σε δήμους, δούλευαν με το πιο χριστό τρόπο. Ένα κομμάτι που μπορούμε να βοηθήσουμε υπουργεία, περιφέρειες και δήμοι είναι αυτό. Αλλά και εκεί το τι μπορούμε να σώσουμε είναι μικρό κομμάτι.
Αυτό που προφανώς μπορεί να γίνει, είναι να μονώσουμε τα κτίρια μας, που είναι το πρόγραμμα Ηλέκτρα το οποίο ξεκινάει τώρα από τη Δευτέρα. Εκεί θα γίνει η σοβαρή διάφορα.
Το δεύτερο κομμάτι είναι ο οδοφωτισμός. Στον οδοφωτισμό υπάρχουν φώτα τα οποία ανάβουν για λόγους αισθητικής και διακοσμητικούς, τα διακοσμητικά φώτα όπως τα λέμε, που ανάβουν σε δημόσια κτίρια και σε μνημεία, τα οποία προφανώς μπορείς να τα κλείσεις εφόσον πρέπει να πας σε ένα πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας. Πολλοί δήμοι το ‘χουν κάνει, μαζί και εμείς. Τέλος πάντων, τώρα που τα πράγματα είναι λίγο οριακά πρέπει να μάθουμε να ζούμε και εμείς έτσι. Υπάρχει και ο υπόλοιπος φωτισμός.
Εκεί ανοίγει μία πολύ μεγάλη κουβέντα στο κατά πόσο μπορούμε να σβήσουμε φώτα για λόγους εξοικονόμησης στον οδοφωτισμό. Τι θέλω να πω. Αν είναι θέμα εξοικονόμησης χρημάτων πρέπει να σταθμίσουμε την οδική ασφάλεια και την ασφάλεια των πολιτών μας με τα χρήματα. Αν είναι θέμα επάρκειας, δηλαδή αύριο το πρωί μπορεί να μην έχουμε ρεύμα καθόλου η κουβέντα μπαίνει σε άλλη φάση. Επειδή αυτή τη στιγμή μιλάμε για το πρώτο αυτό το οποίο μπορώ να πω είναι ότι σίγουρα στα αστικά κέντρα τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα.
Αύριο το πρωί δεν νομίζω ότι οι δήμοι στην Αθήνα μπορούν να σβήσουν μερικές χιλιάδες φώτα, για λόγους εξοικονόμησης. Ο δήμος Τρικκαίων έχει περίπου 25 με 30.000 φώτα, δεν μπορώ να σβήσω δυόμισι με τρεις χιλιάδες φώτα αύριο το πρωί. Θα δημιουργηθούν ζητήματα. Ακόμα χειρότερα τα πράγματα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Γιατί οι δήμοι στην επαρχία μπορεί να είναι απλωμένοι μπορούν να βρουν κάποια φώτα σε χωριά είσαι αγροτική οδοποιία που μπορώ να σβήσουν. Στην Αθήνα τα πράγματα είναι διαφορετικά, για παράδειγμα ο δήμος Καλλιθέας που είναι ίδιος με τον δικό μου Δήμο, ποια 3.000 φώτα θα μπορούσε ο συνάδελφος να σβήσει εκεί πέρα για να κάνει εξοικονόμηση; Σε ποιον οδικό άξονα θα μπορούσαν στην Αττική να σβήσουν τα φώτα χωρίς να υπάρξει ζήτημα ασφάλειας;
Συνεπώς θεωρώ πως στα ζητήματα θέρμανσης κλιματισμού και στα διακοσμητικά φώτα μπορούν να υπάρξουν περιθώρια σχετικής εξοικονόμησης. Στον οδοφωτισμό τα πράγματα δεν είναι εύκολα, ούτε προφανή. Για αυτό και νομίζω, ότι αρχικά ενώ όντως είχε ειπωθεί η εξοικονόμηση στο κομμάτι του οδοφωτισμού, τις τελευταίες μέρες δεν νομίζω ότι θα υπάρξει η επιμονή σε αυτό. Πρακτικά δεν μπορεί να γίνει. Βγήκε και ο δήμαρχος Αθηναίων και το είπε «ποια φώτα να σβήσει;». Την ώρα που υπάρχει η «γκρίνια» των πολιτών για ζητήματα ασφαλείας στην πόλη της Αθήνας, ποια φώτα να σβήσει; Σε καμία περίπτωση. Βέβαια θα πρέπει να σταθμίσουμε και το εξής, πολλοί δήμοι εδώ και αρκετά χρόνια ξεκίνησαν προγράμματα συνολικής αλλαγής του φωτισμού με LED. Το κόστος του οδοφωτισμού σήμερα σε σχέση με το κόστος του οδοφωτισμού πριν από 30 χρόνια είναι πολύ μικρότερο στις μέρες μας. Το μέτρο του 10% άκριτα δημιουργεί ερωτήματα. Αυτό που είπα και στον αναπληρωτή υπουργό οικονομικών του το παρέδωσα και σε επιστολή είναι το εξής “αν επιμένετε πραγματικά στο 10% μειώσεις στον οδοφωτισμό, πρέπει οπωσδήποτε να νομοθέτησετε (και αν αυτό συνοδευτεί με τα κατά την άποψή μου άτυχη μέτρα περίπου ποινών σε όσους δήμους δεν πειθαρχήσουν). Πρέπει να αναλάβετε νομοθετική πρωτοβουλία, ότι εμείς δεν θα έχουμε ποινικές ευθύνες αν αύριο γίνουν τροχαία”. Αν για παράδειγμα, γίνει το οποιοδήποτε ατύχημα σε μία Περιφερειακή οδό των Τρικάλων, επειδή εγώ έσβησα τα φώτα στις 1:00 το βράδυ, είμαι 100% βέβαιος ότι ο πολίτης θα στραφεί εναντίον μου επειδή έσβησα τα φώτα. Έστω και αν εγώ το έχω κάνει κάθ’ απόδειξη για λόγους εξοικονόμησης. Αν τα πράγματα είναι τόσο δύσκολα που θα πρέπει να γίνει αυτό, θα πρέπει κατά την άποψή μου να υπάρξει νομοθετική πρωτοβουλία που θα λέει ότι δεν θα ευθυνόμαστε για τέτοιου είδους ατυχήματα. Πράγμα για το οποίο δεν είμαι καθόλου βέβαιος, ότι θα αναληφθεί ως πρωτοβουλία γιατί θα έχει προφανή προβλήματα.
Στην ερώτηση για το αν έχουν αντιδράσει οι δήμαρχοι σχετικά, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ απάντησε τα εξής:
Υπάρχουν δύο ειδών αντιδράσεις στους δημάρχους. Η μία είναι η αντίδραση στην περίπτωση των ποινών, αν δεν πετύχουμε την εξοικονόμηση. Γιατί στα άμεσα μέτρα δεν μπορεί να υπάρξει αυτή η εξοικονόμηση, ειδικά στον οδοφωτισμό. Ειδικότερα κάτι που άκουσα, ότι θα μας απαγορευτούν οι προσλήψεις αν δεν κάνουμε 10% εξοικονόμηση στον φωτισμό. Μα δεν παίρνω προσωπικό για το σπίτι μου, παίρνω προσωπικό για τις υπηρεσίες του δήμου. Τι σόι τιμωρία είναι αυτή; Εμάς τιμωρούν ή τους δημότες μας τελικά με την ατυχή αυτή έμπνευση. Αυτό που είπαμε και στο δελτίο τύπου της ΚΕΔΕ και στο συμβούλιο, ότι αν αυτή είναι μία Εθνική στρατηγική, δεν μπορεί να εφαρμοστεί με μέτρα τέτοιου χαρακτήρα. Αλλά με κουβέντα και προσπάθεια συμπόρευσης με το σκοπό.
Συνεπώς, μάλλον πρέπει την κρίσιμη αυτή τη στιγμή να κάνουμε τα δύο πρώτα που μπορούν να γίνουν άμεσα. Στα οποία συμφωνώ και εγώ. Δηλαδή να αλλάξουμε τον φωτισμό μας και να γίνει πιο οικονομικός με LED και να βοηθηθούν οι δήμοι με προγράμματα ή δάνεια. Με δυνατότητα δανειοδότησης. Ο τρίτος δρόμος είναι οι συμβάσεις εθνικής αξιοποίησης του οδοφωτισμού, τα οποία ο καθένας μπορεί να κρίνει ως προς την ωφελιμότητά τους.
Υπάρχει ένας πολύ σημαντικός αριθμός δήμων που δεν μπορεί να πάρει δάνειο. Αυτή την ιστορία την έχουμε συζητήσει πάρα πολλές φορές. Ακόμα και σήμερα αυτό δεν έχει λυθεί. Είναι λογικό για κάποιους δήμους που δεν έχουν πιστοληπτική ικανότητα να μην μπορούν να πάρουν δάνεια για να φτιάξουν πλατείες και κρεμαστούς κήπους, αλλά για έργα εξοικονόμησης ενέργειας έπρεπε να ήταν τελείως δεδομένη η δυνατότητα τους να πάρουν δάνεια, γιατί τα δάνεια αυτά θα αποπληρωθούν πάρα πολύ γρήγορα από την εξοικονόμηση που θα πετύχουν.
Το δεύτερο θέμα είναι τι θα κάνουμε με τις ΑΠΕ. Γιατί ψάχνουμε αγωνιωδώς πως θα βρούμε λύσεις για αυτό το χειμώνα και δεν θα τις βρούμε στο βαθμό που τις χρειαζόμαστε, πιθανώς, αμελώντας ότι ο επόμενος χειμώνας δεν είναι όσο μακριά όσο νομίζουμε και επίσης αυτή η παγκόσμια συγκυρία με το μπρα-ντε-φερ με τη Ρωσία δεν θα λυθεί τόσο σύντομα όσο νομίζουμε. Αν δεν πάρουμε μέτρα θα βρεθούμε και τον επόμενο χειμώνα να μιλάμε για το τι πρέπει να γίνει. Με τις ΑΠΕ πρέπει να δούμε τι πρέπει να γίνει με τη διαθεσιμότητα του δικτύου. Αν δεν παράξουμε δική μας ενέργεια μέσω ανανεώσιμων πηγών και οι δήμοι δεν πρόκειται να βρούμε άμεσες λύσεις δεν πρόκειται να κάνουμε ουσιαστική εξοικονόμηση. Για να παράξουμε ενέργεια θα πρέπει τα δίκτυα που έχουν ο ΔΕΔΔΗΕ και ο ΑΔΜΗΕ, ο ΔΕΔΔΗΕ εν προκειμένου, να είναι σε θέση να πάρουν την ενέργεια που θα πράξουμε.
Σήμερα στις περισσότερες πόλεις το δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ είναι κορεσμένο. Άρα αντί να ψάχνουμε να δούμε πώς θα κλείσουμε τα φώτα και να τρομάζουμε τον κόσμο από την έλλειψη φωτισμού, μήπως να καθίσουμε να δούμε μία εθνική στρατηγική για την ανάπτυξη επενδύσεων γύρω από τα δίκτυα προκειμένου του χρόνου τον χειμώνα να πετύχουμε μία σοβαρή εξοικονόμηση; Αυτή είναι η δική μου προσέγγιση.
Απαραίτητο θεωρεί τον φωτισμό στους δρόμους ο Καθηγητής Οδικής Συμπεριφοράς, Κωνσταντίνος Μαρκουίζος. Ο κ. Μαρκουίζος τονίζει, ότι οι δρόμοι πρέπει να είναι καλά φωτισμένοι έτσι ώστε οι οδηγοί να έχουν καλή ορατότητα.
Ο καθηγητής υποστηρίζει, ότι σε δρόμους χωρίς καλό φωτισμό δυσκολεύει το ήδη δύσκολο περιβάλλον και μπορεί να προκληθούν περισσότερα ατυχήματα. Παράλληλα τονίζει, πως ο φωτισμός στο δρόμο είναι το τελευταίο πράγμα που πρέπει να πειραχτεί, καθώς υπάρχουν πολλά περισσότερα που μπορούν να γίνουν, όπως για παράδειγμα να κλείσουν τα φώτα στα δημόσια κτίρια που πολλές ώρες δουλεύουν άσκοπα.
Αναλυτικά όσα είπε:
«Θεωρώ πως είναι απαραίτητος ο φωτισμός για αυτό ακόμα και σήμερα βλέπω να τοποθετούνται στον παράδρομο της εθνικής που βλέπω προς Λαμία, αριστερά και δεξιά σύγχρονα φώτα LED όπως και στην Βουλιαγμένης και σε άλλους δρόμους σε όλη τη χώρα.
Πρέπει οι δρόμοι να είναι φωτισμένοι έτσι ώστε οι οδηγοί που πηγαίνουν με μεγάλες ταχύτητες να έχουν καλή ορατότητα και σε δρόμους που τα όρια ταχύτητας είναι υψηλά να μπορούν να αντιδρούν. Να μην βλέπουν μόνο από τα φώτα τους, αλλά να είναι ευδιάκριτο, τι συμβαίνει περιμετρικά του δρόμου, στο πεζοδρόμιο και στον παράδρομο.
Θεωρώ πως είναι το τελευταίο πράγμα τι πρέπει να κάνω υπάρχουν πολλά περισσότερα που μπορούν να γίνουν. Για παράδειγμα μπορούν να κλείσουν τα φώτα στα δημόσια κτίρια, που πολλές ώρες δουλεύουν άσκοπα. Τα διακοσμητικά φώτα στα δημόσια κτίρια. Ο φωτισμός στο δρόμο όμως πρέπει να παραμείνει έτσι ώστε να υπάρχει ορατότητα από τους οδηγούς και τους αναβάτες. Ειδικότερα για τους μοτοσικλετιστές. Στον παράδρομος στο οδικό δίκτυο μην ξεχνάμε ότι κυκλοφορούν και ζώα για να τα δεις δεν περιμένεις να τα δεις από τα φώτα του αυτοκινήτου, αλλά από την ώρα που ξεκινάει να περάσει από το χωράφι.
Σε δρόμους χωρίς καλό φωτισμό δυσκολεύει το ήδη δύσκολο περιβάλλον, ούτως ή άλλως δεν είμαστε και συνετοί οδηγοί, δεν είμαστε προσηλωμένοι σε αυτό που κάνουμε, ακόμα ένα επικίνδυνο challenge για τους οδηγούς εκεί που είχαμε μία δυσκολία αν προσθέσουμε ακόμα μία θα γίνουν περισσότερα τα ατυχήματα.
Θεωρώ πως δεν πρέπει να προχωρήσει ένα τέτοιο σχέδιο με τον φωτισμό στους δρόμους. Οπουδήποτε αλλού ας κόψουν φώτα ας κάνουν οτιδήποτε άλλο για να κάνουν οικονομία. Να μειώσουν τη λειτουργία των air condition και τα καλοριφέρ, να ανανεώσουν τους υπάρχοντες μηχανισμούς με οικολογικούς προκειμένου να κάνουμε οικονομία. Ας αξιοποιήσουμε επιτέλους τον ήλιο και τον αέρα που έχουμε με banners και ανεμογεννήτριες για λιγότερο ρεύμα.